Son tartışmalar doğrultusunda dünya kürtaja nasıl bakıyor,
kürtaj hangi durumlarda yasal, dünya ülkelerinin kürtaja karşı olan yasal tutumları nedir deyip, kabaca bir araştırma yaptım. Türkiye’de 1983’te kabul edilmiş kanun,
gebeliğin ilk 10 haftası içinde kürtaja izin veriyor. 10 haftayı geçen sürelerde ise kürtaj için annenin hayati tehlikesinin olması,
fetüsün sağlıksız olması gibi sebeplerle beraber iki doktorun imzalayacağı bir sağlık kurulu raporu isteniyor. Kıtalar ve ülkeler bazında kürtaj ile ilgili edindiğim bazı bilgiler ise şöyle:
Kuzey Amerika
Kanada: 1988’den bu yana Kanada Yüksek Mahkemesi kürtaj kısıtlamalarını anayasaya aykırı bulduğu için, hamileliğin herhangi bir aşamasında, herhangi bir nedenle kürtajı yasal kıldı.
Meksika: Eyaletten eyalete değişse de, bazı eyaletlerde annenin hayatı ve beden sağlığı tehlikedeyse, fetal anomali ihtimali taşıyan gebeliklerde ve tecavüz vakalarında kürtaj hakkı tanınıyor. Mexico City, 2007’de hamileliğin ilk 12. haftasında kürtajı yasallaştıran Meksida’ki ilk belediye oldu.
Latin Amerika
Brezilya: Anne hayatının tehlikede olduğu durumlarda ya da gebeliğin ensest / tecavüz sebebiyle oluştuğunun resmi olarak kanıtlanması durumunda kürtaj yasal. Birçok kadın bu yüzden kendi kendileri yasadışı bir şekilde, ilaçla düşük yapıyor ve berbat düşüklerin sonucunda hastaneye kaldırılıyor.
Şili: 1967’de Şili Sağlık Kanunu, annenin hayatının sözkonusu olması şartıyla kürtajı yasal kıldı. 1989’da kürtaj her koşulda yasadışı ilan edildi. 2006’da 14 yaş ve altı kadınlara ertesi gün hapı kullanma izni getirdi ancak 2008’de Şili Anayasa Mahkemesi bu düzenlemeyi askıya aldı.
Kolombiya: 2006’ya kadar kürtaj her koşulda yasaktı. Yüksek mahkeme kürtajı tecavüz veya ensest vakaları, anne hayatının veya beden sağlığının tehlikede olduğu durumlar için yasal kıldığında ise kürtaj karşıtlaru durumu prtoesto etti, ancak düzenleme devam etmekte. Bazı bilgilere göre 300.000’den fazla yasadışı kürtaj yapılıyor ve yasadışı kürtaj anne ölümlerinde önde gelen sebepler sıralamasında 3. sırada.
El Salvador: Her durumda, doktorun gerekli görmesi durumunda bile kürtaj yasak ve hükümet bu yasağı güçlü bir biçimde yürütüyor.
Nikaragua: 2006’dan beri kürtaj her durumda yasak. Onun öncesinde ise tecavüz ve annenin sağlığının tehlikede olduğu konusunda 3 doktorun hemfikir olması koşulu vardı. Sağlık uzmanları yılda 30.000’den fazla yasadışı kürtaj yapıldığını belirtiyor.
Batı Avrupa
Almanya: 1995’te kürtaj yasadışı ilan edildi ancak kadının tecavüz kurbanı olması ve kürtajın gebeliğin ilk 12 haftasında gerçekleştirilmesi durumunda kürtaj yapılırsa kadın ya da doktor hakkında dava açılmıyor. 12 haftayı aşan gebelik sürelerinde kürtaj sadece annenin ruhsal ve fiziksel sağlığının tehlikede olması durumunda yapılabiliyor.
İngiltere: 1967 Kürtaj Yasası’ından bu yana kürtaj serbest ancak iki doktor tarafından sebeplerinin belirtilmesi ve izin verilmesi şartı aranıyor. Gebeliğin ilk 24 haftasında annenin ruhsal ve fiziksel sağlığını korumak, fetal anomali, sosyal ve ekonomik nedenlerle gebelik sonlandırılabilir. Ciddi hayati tehlike durumlarında kürtaj için gebelik süresi sınırlaması yok. İngiltere’de her yıl 200.000 kürtaj operasyonunun gerçekleştiği tahmin ediliyor.
Yunanistan: 1986 yılından beri, hamileliğin ilk 12 haftasında kürtaj yasal. Tecavüz ve ensest durumlarında yasal süre 19 haftaya, fetal anomali durumunda ise 24 haftaya kadar çıkabiliyor. Liberal kürtaj yasalarına rağmen kürtaj hizmetlerinin reklamı yasak.
İrlanda: 1861’de kürtaj her koşulda yasaklandı. 1983’te kadının yaşam hakkıyla fetüsün yaşam hakkını dengeleyen bir anayasa değişikliği paketiyle ülkenin kürtaj kısıtlamaları güçlendirildi. 1992’de 14 yaşında tecavüze uğrayan bir kız çocuğunun intihar edebileceği gerekçesiyle mahkeme kız çocuğunun kürtaj için İngiltere’ye seyahat edebileceğine hükmetti. Her yıl 7.000’den fazla İrlandalı kadının kürtaj için İngiltere’ye seyahat ettiği tahmin ediliyor.
İspanya: Annenin hayatı veya beden ve ruh sağlığının tehlikede olduğu durumlarda kürtaj yasal. Tecavüz olaylarında 12 haftaya kadar, fetüs bozukluğunda ise 22 haftaya kadar kürtaj yasal. Sosyalist parti savunucuları daha liberal kürtaj yasaları talep ederken, kürtaj karşıtları kürtajın zaten yeterince erişilebilir olduğu görüşünde.
İsveç: 1974 yılından bu yana, kürtaj hamileliğin ilk 18 haftası içinde her koşulda yasaldır. Bu noktadan sonra ise Sağlık ve Refah Ulusal Kurulu izin verdiği takdirde ya da annenin hayatı veya beden ve ruh sağlığının tehlikede olduğu durumlarda yasaldır. Bugüne kadar İsveç’te kürtaj konusu siyasi açıdan tartışmalı bir konu olmamıştır.
Doğu Avrupa
Letonya: 1982’de sağlık nedenleriyle kürtaj 28 haftaya kadar yasallaştı. Beş yıl sonra anne veya kocasının hapse girmesi, boşanma ve tecavüz gibi tıp dışı nedenler de yasal kapsama alındı. Diğer durumlarda kürtaj cezalandırılıyor.
Polonya: 1993 yılında kabul edilen yasayla anne hayatını ve beden sağlığını korumak amacıyla kürtaj gebelik boyunca yasallaştı. Gebeliğin ilk 12 haftasında kürtaj, tecavüz, ensest veya fetal anomali durumlarında da yasal.
Rusya: Kürtajı resmi olarak serbest bırakan ilk ülke Rusya'dır. 1920 yılında hangi sebeble olursa olsun cenin aldırmak bu ülkede suç olmaktan çıkmıştır. Bunun sonucunda ise Rusya'da 1934 yılında 700.000 kürtaj operasyonu rapor edilmiştir ki bu sayıya resmi olmayan operasyonlar dahil değildir. 2003’ten bu yana gebeliğin 12 – 22 haftaları arasında yapılan kürtaj yasal kabul edilmiştir.
Slovenya: 1977’den bu yana yürürlükte olan kürtaj yasaları kapsamından 10 haftaya kadar kürtaj yasaldır ve sağlık sistemi kapsamında ücretsizdir. 2006’da doğum oranının artması için sadece annenin hayati tehlikesinin bulunduğu ve tıbbi gerekliliğin olduğu durumlarla sınırlayarak yasa kapsamını daraltılmasını öneren Emek, Aile ve Sosyal İşler Bakanı’nın derhal istifa etmesi istendi ve öneri düştü.
Afrika
Nijerya: Kürtaj, sadece annenin hayatını korumak için ise yasal.
Senegal: Annenin hayatını koruma amacı dışında kürtaj yasadışı. Kürtaj hakkını kazanmak için iki hekimin annenin sağlığının tehlikede olduğuna hemfikir olması ve hekimlerden birinin mahkemece onaylanan listede olması şartı var.
Güney Afrika: 1996’dan beri kürtaj, hamileliğin ilk 3 ayında durum annenin sosyal ya da ekonomik durumunu kötü etkiliyorsa, annenin fiziksel veya ruhsal sağlığı risk altında ise yasal. Fetüs ve anne sağlığı tehlikede ise 20. haftadan sonra kürtaj yine yasal.
Zimbabve: 1977 yılında kürtaj anne sağlığının risk altında olduğu, hamileliğin ensest ve tecavüz gibi yasadışı bir ilişki sonucu gerçekleştiği, fetüsün tehlikede olduğu durumlar için yasal kılındı. Ancak her durumda resmi izin ve evrak isteniyor. Bu da kadınların yasadışı kürtaja yönelmesine sebep oluyor.
Orta Doğu
Tunus: Diğer Müslüman ülkelerle karşılaştırıldığında, Tunus’un liberal kürtaj politikaları mevcut. Kürtaj, ilk 12 haftada ve 12 haftadan sonra annenin fiziksel veya ruhsal sağlık riski olduğu ve fetal anomali olgularında yasal. Ancak toplumun geleneksel olduğu bölgelerde tabu kabul edilen evlilik dışı ilişki, evlilik öncesi seks sonucu oluşan gebeliklerde doktorlar kürtaj işlemi için isteksiz olabilildiğinden kadınlar sık sık yasadışı kürtaja başvuruyor.
Mısır: 1937 Mısır Ceza Yasası kürtajı her koşulda yasaklamış ancak ceza hukuku “gereklilik” durumunda esneklik sağlıyor. Hekimlerden oluşan bir komitenin kanun çerçevesinde kürtajın kabul edilebilir olduğunu onaylaması gerekiyor.
İran: Kürtaj 1979 İslam Devrimi'nden bu yana İran'da yasadışı ve hiçbir açık istisnası yok. Ancak İran yasaları bir kişinin hayatını kurtarmak sözkonusu olduğunda bu konuda izin verebiliyor. Bu da “hayati tehlikesi olan anne kürtaj olabilir” çıkarımını yapmamızı sağlayabilir. 2005’te İran parlementosu fetal bozuklukların ileride ekonomik yük getireceği gerekçesiyle gebeliğin ilk 4 ayında kürtaja izin veren bir tedbir kararı almış ancak İran Muhafız Konseyi kararı durdurmuş.
İsrail: 1977’de annenin hayatını kurtarmak ya da onu ruhsal veya fiziksel sağlığı korumak için çıkarılan bir kanunla kürtaj yasallaşmış. Tecavüz, ensest, fetal yetersizlik, toplumsal koşullar gibi geniş bir yelpazede kürtaj yasal. 1979’da toplumsal koşullar yasal kapsamdan çıkarılsa da bu konuda hoşgörü devam etmekte. Her kürtaj bir sosyal hizmet uzmanı ve iki hekimden oluşan bir tıbbi komite tarafından yetkilendirimek zorunda.
Asya
Çin: Kürtaj Çin’de tamamen serbest ve herhangi bir gebelik süresi kısıtlaması yok. Cinsiyet tercihli kürtaj yasak olmasına rağmen, uzmanlar Çin’in “her aileye 1 çocuk” politikasından dolayı dişi fetüslerde kürtajın daha yaygın olduğunu söylüyor. Bugün tahminen her 100 kız bebek doğumuna karşılık, 120 erkek bebek doğmaktaymış.
Hindistan: Gebeliğin ilk 20 haftasında tecavüz, fetal anomali, sosyal – ekonomik nedenler, anne ruh ve beden sağlığı sözkonusu olduğunda kürtaj serbest ancak 12. haftadan sonra kürtaj için bazı prosedürler mevcut. Dişi fetüslerin cinsiyet tercihli kürtaja kurban edilmelerini önlemek amacıyla doğum öncesi cinsiyet öğrenme testleri yasaklanmış.
Japonya: Kadın hayatta kalmak ve fiziksel sağlığını korumak için gebeliğin ilk 24 haftası içinde kürtaj olabiliyor. Tecavüz vakaları, sosyal ve ekonomik sebeplerle kürtaj da yasal.
Filipinler: 1930’dan bu yana Filipinler’de kürtaj yasadışı. Kürtaj için tek geçerli neden anne hayatının tehlikede olması ve bu da tıp uzmanlarından oluşan bir kurulun iznine tabi...
Kabaca bakıldığında bile istatistikler gelişmiş ülkelerle gelişmemiş ülkeler arasındaki kürtaj tutumunun ve yasalarının farkını, getirdiği / getirebileceği sonuçları ortaya koyuyor. Türkiye’de şuan yürürlükte olan kürtaj yasasının gelişmiş ülkelerdeki yasalarla benzeştiği ortada. Hükümetin
“Kürtaj cinayettir.” söylemi paralelinde gelecek vadede getirmeyi planladığı yeni düzenlemelerin ise yasadışı sağlıksız kürtaj ve sakat bebek doğumlarının çoğalması bir yana, ülkede sosyal bir kaosa yol açması kaçınılmaz görünüyor.
